Zofia, Władysława PACUT – harcmistrzyni
Hufcowa: Hufca Harcerek Bielsko i Biała Krakowska (1945), Beskidzkiego Hufca Harcerek w Białej Krakowskiej (1948-1949). Nauczycielka
Urodzona 12.03.1917 r., w Brodach k.Wadowic. Córka Józefa i Herminy z.d. Moroń, siostra Stanisława Pacuta, członka Komendy Hufca Harcerzy Bielsko, organizatora szkoleń łączników AK z powiatów Bielsko, Biała, Żywiec, Wadowice, rozstrzelanego w KL Auschwitz 25.01.1943 r.
Do ZHP wstępuje 10.09.1927 roku w II Żeńskiej Drużynie Harcerek im. Królowej Jadwigi przy Prywatnym Gimnazjum Żeńskim św. Hildegardy w Białej Krakowskiej, gdzie od 1929 roku jest zastępową i kronikarką dla I i II Drużyny Harcerek. Od września 1931 do maja 1936 roku działa w I Żeńskiej Drużynie Harcerskiej im. Emilii Plater przy Seminarium Nauczycielskim. Tam od 1937 roku prowadzi drużynę i aż do wybuchu wojny działa w hufcowym Kręgu Starszoharcerskim „Kozice”. Kwalifikacje podnosi na obozach szkoleniowych dla drużynowych w Ignalinie (1934 r.), w Krempnej (1937 r.) W lipcu 1935 roku uczestniczy w reprezentacji hufca na Jubileuszowym Zlocie Harcerstwa Polskiego w Spale. W roku szkolnym 1938/39 jest przyboczną Hufca Harcerek w Białej Krakowskiej. W ramach wojennego Pogotowia Harcerek początkiem 1939 r., przechodzi przeszkolenie a następnie sama prowadzi szkolenia harcerek z zakresu samoobrony. W sierpniu 1939 roku otrzymuje przydział do pracy w punkcie łączności obok poczty w Bielsku. W dniu 2 września z wycofującą się Armią „Kraków” zostaje ewakuowana i przez Kraków, Tarnów, Mielec, Rzeszów, Łańcut dociera do Krzemienicy. W dniu 8 września ze swoją grupą 20 dziewcząt-łącznościowców, udaje się przez Jarosław, Olechowice, Rawę Ruską, Żółkiew, Kamionkę Strumiłową, Busko, Złoczów do Tarnopola. Tam przypadkowo spotyka swoją matkę. W dniu 19 września przekraczają granicę Węgier, gdzie zostają internowane w klasztorze w Ludanie i skąd uciekają docierając w styczniu 1940 roku do Białej Krakowskiej. Tu Zofia Pacut przystępuje do pracy Hufca Beskidzkiego w konspiracji i pracuje zarobkowo w gorseciarki Anny Hudecki. Po wyzwoleniu w latach 1945-1948 jest nauczycielką w Szkołach Powszechnych nr 2 i nr 1 w Białej Krakowskiej. Od 14 lutego 1945 roku przewodzi tzw.”Grupie Operacyjnej”, która przystąpiła do organizacji harcerstwa w Bielsku i Białej Krakowskiej. Organizuje też hufiec wspólny dla harcerek z obu miast, którego zostaje hufcową. W sierpniu organizuje kurs drużynowych w Międzybrodziu Żywieckim. W dniu 1 października 1945r., po podziale hufca, Zofia Pacut przekazuje kierownictwo w Bielsku hufcowej Anieli Wideł a w Białej Joannie Ziaji-Bukowskiej. W grudniu 1945 roku uczestniczy w kursie podharcmistrzowskim Głównej Kwatery Harcerek w Kościelisku. W latach 1945-47 kształci się w Państwowym Instytucie Robót Ręcznych w Bielsku. W 1946 roku i organizuje w hufcu kurs zdobniczek oraz Teatrzyk Kukiełkowy występujący w szkołach, Domach Dziecka i Prewentoriach od maja 1947 roku. W 1948 roku jest komendantką podobozu na zgrupowaniu w Międzyzdrojach, opiekunką obozu IX Drużyny Harcerek z Wilkowic w Zakopanem oraz komendantką 30 osobowego zimowiska hufca w Karpaczu. Od 20 maja 1949 roku ponownie pełni funkcję hufcowej bialskiego hufca harcerek. Latem organizuje obóz hufca w Czorsztynie. Jesienią na skutek decyzji władz państwowych rozwiązuje działalność hufca i przekazuje jego majątek i dokumentację powołanej przy Związku Młodzieży Polskiej Organizacji Harcerskiej. W latach 1948-57 uczy w 11-letniej Szkole Ogólnokształcącej im. Adama Asnyka w Białej Krakowskiej. W 1955 roku kończy Wyższą Szkołę Pedagogiczną w Katowicach – Wydział Matematyki, Fizyki i Chemii, uzyskując dyplom Nauczyciela Szkół Średnich Ogólnokształcących i Zakładów Kształcenia Nauczycieli. W latach 1957-1966 pracuje w Szkole Podstawowej i Liceum
Ogólnokształcącym im. Stefana Żeromskiego w Bielsku-Białej. Do pracy harcerskiej wraca w dniu 10.09.1956 roku. W 1957 roku otrzymuje stopień podharcmistrzyni i do 10 września 1957 roku pełni funkcję przybocznej Hufca Beskidzkiego ZHP w Bielsku-Białej a później do końca sierpnia 1965 roku członka Komendy Hufca, prowadząc równocześnie drużynę harcerek przy Szkole Podstawowej i Liceum Ogólnokształcącym im. Stefana Żeromskiego w Bielsku-Białej. Po rozdziale tej szkoły do 1972 roku pracuje w Szkole Podstawowej nr 22 a następnie w Liceum Ogólnokształcącym im. St. Żeromskiego do 31 sierpnia 1978 roku. Od 1.09.1978 r., przechodzi na emeryturę. Od 1979 roku aktywnie działa w Kręgu Seniorów przy Hufcu Beskidzkim ZHP i otrzymuje stopień harcmistrzyni.
Za zasługi pedagogiczne i harcerskie została odznaczona: Złotym Krzyżem Zasługi (1973), Medalem „Za Udział w Wojnie Obronnej w 1939 r.”, (1983), Krzyżem za Zasługi dla ZHP (1982), Honorową Odznaką Ruchu Przyjaciół Harcerstwa (1970), Odznaką Instruktor Senior (1988) Zmarła 23.03.2009 r. i jest pochowana na cmentarzu Parafii Opatrzności Bożej w Bielsku-Białej.
Opracowały Ewa Kossowska i Krystyna Wójcicka
Materiały źródłowe:
1. J.Klistała, Harcerstwo w miastach i powiatach Bielska i Białej w latach 1925-1949, Relacje wspomnienia, życiorysy, Wydawnictwo „Prasa Beskidzka”, Bielsko-Biała 2005, s.24, 205-207.
2. Ankieta personalna instruktorki wypełniona przez Zofię Pacut, Kartoteka instruktora, ze zbiorów Izby Tradycji Hufca Beskidzkiego ZHP w Bielsku-Białej.
3. Hufiec Harcerek w Bielsku, Bialej Krakowskiej – Chorągiew Śląsko-Dąbrowska, Beskidzki Hufiec Harcerek w Białej Krakowkiej, Cz. II, s. 22-27. ( Zbiory Izby Tradycji Hufca Beskidzkiego ZHP)
