PACUT Stanisław, Władysław – podharcmistrz
Urodzony 6.04.1915 roku w Brodach pow. Wadowice. Syn Józefa pracownika Biura Notarialnego w Białej i Herminy z.d. Moroń.
Posiadał rodzeństwo: brat Kazimierz Pacut (harcerz, kombatant II wojny św., więzień obozu Murnau; brat Władysław Pacut „Adek” – Harcerz Orli, znany sportowiec, zmarły na skutek działań wojennych we wrześniu 1939 roku, siostra Zofia Pacut, drużynowa w Seminarium Nauczycielskim, powojenna organizatorka i Hufcowa Hufców Harcerek w Bielsku i Białej Krakowskiej).
Uczęszczał do Szkoły Powszechnej im. T. Kościuszki w Białej, od 1926 do 1930 roku uczył się w Państwowym Gimnazjum w Białej a w 1934 roku zdał maturę w Państwowej Szkole Przemysłowej w Bielsku – Wydział Mechaniczno-Techniczny. Po roku przebywania na bezrobociu w 1935 roku został powołany do służby wojskowej. W 1936 roku ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy w Modlinie i powrócił do Białej. Od 1937 roku aż do wybuchu wojny w 1939 roku pracował w Urzędzie Telefoniczno-Telegraficznym w Bielsku. W czasie okupacji pracował jako tokarz w Fabryce Maszyn Włókienniczych i Silników Elektrycznych Georga Schwabe’go w Bielsku.
W ZHP działał od 1.04.1924 r., w I Męskiej Drużynie Harcerskiej im. A. Asnyka w Białej. Przyrzeczenie złożył w dniu 5.05.1927 na ręce hm. Wandy Jordanówny. Zdobył stopnie harcerskie: młodzika (1927), Wywiadowcy (1932), Ćwika (1933), Harcerza Orlego (1934), Harcerza Rzeczypospolitej (19837).
Wykaz służby w drużynach: – w I MDH im. A. Asnyka w Białej; szeregowy (1924-29), zastępowy (1929-30), – w II MDH im. J. Poniatowskiego w Bielsku; szeregowy (1931-33), przyboczny (1933-35), – w I MDH im. T. Kościuszki w Bielsku; drużynowy (1935-36).
Od 20.09.1936 roku był przybocznym Hufcowego oraz od 20.09.1937 referentem Przysposobienia Wojskowego i Wychowania Fizycznego Komendy Hufca Harcerzy Bielsko
Brał udział w wielu obozach harcerskich i zlotach. Był szeregowym członkiem na obozie stałym w Ludźmierzu (1928) i wędrownym Rajcza-zamki Orawskie-Wisła (1932), zastępowym na obozie stałym w Sidzinie (1933), oboźnym na Zlocie Starszego Harcerstwa na Huculszczyźnie, oraz obozu wędrownego na Kresach Wschodnich (1934), oboźnym na obozie przedzlotowym w Mikuszowicach i drużynowym na Jubileuszowym Zlocie z okazji 25-lecia Harcerstwa w Spale, komendantem obozu wędrownego Krynica-Bielsko (1935), opiekunem logowiska w Soli (1937) oraz komendantem Zlotu Hufca Harcerzy Bielsko w Porąbce. W dniu 4.04.1938 roku otrzymał stopień podharcmistrza.
Był kapitanem sportowym Harcerskiego Klubu Narciarskiego oraz działaczem Polskiego Związku Narciarskiego, instruktorem narciarskim i zdobywcą wielu nagród za bieg płaski, zjazdowy, slalom. Był 3 krotnie zdobywcą pucharu przechodniego w biegu harcerskim zespołowym na Harcerskich Mistrzostwach Narciarskich Polski. Był również zdobywcą wielu nagród w pięcioboju, w strzelaniu, w łucznictwie, koszykówce, siatkówce. Posiadał Państwową Odznakę Strzelecką wszystkich klas i stopni oraz Odznakę Łuczniczą III klasy. Był
doskonałym sportowcem, piechurem i taternikiem. Prawie każdą sobotę i niedzielę spędzał w górach. Grał na akordeonie, fletach, okarynie i harmonijce. Należał do orkiestry teatralnej Towarzystwa Teatru Polskiego w Bielsku i orkiestry fabrycznej.
W czerwcu i lipcu 1939 roku pełnił obowiązki hufcowego Hufca Harcerzy w Bielsku.
W sierpniu 1939 roku powołany został do wojska. W stopniu sierżanta podchorążego służył w bielskim 3 Pułku SP jako adiutant a następnie saper. Uczestniczył w akcji wysadzenia tunelu kolejowego w nocy z 2/3 września a następnie w szlaku bojowym pułku na Lubelszczyznę. W walkach pod Tomaszowem Mazowieckim został ranny i wzięty do niemieckiej niewoli skąd uciekł i wrócił do Białej. W czasie okupacji jako członek konspiracyjnego Hufca Harcerzy Bielsko i Biała Krakowska działał w strukturach bielskiego obwodu ZWZ/AK – początkowo w kolportażu prasy podziemnej a w latach 1940-42 organizował i szkolił łączników na terenie Bielska, Białej, Żywca i Wadowic. W 1941 roku został oficerem łącznikowym inspektoratu bielskiego ZWZ/AK. W wyniku wielkiej wsypy w październiku 1942 roku został aresztowany, więziony w Mysłowicach i skazany wyrokiem sądu SS W Katowicach na karę śmierci. Wywieziony do KL Auschwitz został rozstrzelany 25.01.1943 roku. Ciało spalono a prochy wydane rodzinie złożono w grobowcu rodzinnym na cmentarzu w Białej. Pośmiertnie dn. 5.05.1947 odznaczony „Medalem Zwycięstwa i Wolności” ( Nr 206110) oraz w 1947 r., „Odznaką Grunwadzką” (Nr 111414).
Opracowała: Krystyna Wójcicka – hm
Materiały: Życiorysy harcerek i harcerzy z hufców Biała Krakowska i Bielsko, którzy oddali życie za Ojczyznę w latach 1939-1945, Praca zbiorowa Kręgu Instruktorskiego „Seniorów” przy Beskidzkim Hufcu ZHP w Bielsku-Białej, 1981, s.64-71, do użytku wewnętrznego,(w) Izba Tradycji Hufca Beskidzkiego ZHP Bielsko-Biała
S.Polanowski, R. Szpala; Lilijka i kraty, Bielsko-Biała 1980, s.25.
